HEP KABINA SIĞMAYAN BİR ADAM OLDUM

 

Minyatür gerçekten her alana uyarlanabilir mi? Sınırları var mı? Ne kadar özgür olunabilir minyatürde? 

 

Ana sanat dalım Tezhip ve Minyatür ama eğitimim boyunca fakültedeki diğer tüm geleneksel ve plastik sanatların üretim disiplinlerine de ilgim oldu. 

 

Hocalarımız bize eğitim yıllarında gelenekselin bir oda olduğunu ve bu odanın içinde istediğimizi yapabileceğimizi söylediler. Ama ben hep kabına sığmayan bir adam oldum. O odaya pencereler çizdim gökyüzünü görebilmek için, kapılar çizdim başka odalara geçebilmek için, fırça benim elimdeydi ve sınır yalnızca kendimdim…

 

Yüksek lisansımı Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi’ndeki “Suver-ul Kevakib” adlı 15. yüzyıla ait bir astronomi kitabının analizi üzerine yazarken, tezimi bitirmeme yakın Mamut Art Project‘e kabul edildim ve orada da Starbucks’ın kağıt bardaklarının üzerlerine saray nakkaşhanelerinde sultanlar için nakşedilen minyatürleri ve tezimde incelediğim burçların minyatür figürlerini yeniden yorumladım.   

 

MİNYATÜR BENİ SEÇTİ 

 

Peki en başta neden minyatürü seçmiştiniz?  

 

Açıkçası ben onu değil de, sanki o beni seçti. Varoluşu anlamaya ve kendimi tanımaya çalıştığım bu yolculuğumda sanatın bana yol göstermek için hep bambaşka ufuklar açtığını düşünürüm. Geleneksel sanat anlayışı; yeryüzü gibi görünen ve görünmeyen sınırlarla (coğrafi, siyasi, kültürel, inanç vb.) çevrili. Sanki bir simülasyon içindeymişiz gibi; karşımızda figürler, desenler var ama gölgeleri yok. Aslında iki boyutlu ama içinde sonsuzluğa açılan boyutlar saklı. 

 

Her zaman bir kuralı bir sınırı var, ama benim için bu sınırları kullanarak sınırsızlığa ulaşılacak bir akıl oyunu gibi… İçinde olduğunuz odadan başka odalara geçmenizi sağlayan kapılar açıyor zihninizde. Ben bazı kapıların eşiğinde durup sadece içeriyi izlerken bazılarından da içeri girip yeni ve farklı yaşamları keşfediyor ve bu yaşamları kendi hayatıma asimile ederek kendimi yeniden tanımlıyorum.

 

Serginin adı “Asimilasyon”. Aslında negatif içeriği olan bir kavram. Yaptığınız sentez asimilasyona girer mi yoksa bu kavramdan kastınız başka bir durum mu? 

 

Sanat tarihçi Thadeus Jay Dare Dowad tarafından sergi kataloğuna yazılan bir yazıyı alıntılamak isterim: “İslam sanatı her zaman Roma ve Bizans’ın ve İslamiyet öncesindeki İran, Afrika, Güney Asya ve Çin’in sanat geleneklerini harmanlayan asimilatif bir varlık oldu. Doğu ve Batı sanat kültürleri için bir pota olarak, İslam sanatı yüzyıllar boyunca İslami alanda yeni ve gelişmekte olan gelenekler oluşturmak için coğrafi olarak uzaklara yayılan stiller ve teknikleri özümsedi”. 

 

Bu bağlamda Asimilasyon; özümseme, benimseme anlamlarıyla bu sergide yer alıyor. Farklı kültürlerin aynı sanat üzerinde ilişki kurduğu bir anlayışa dönüşüyor. 

​

MİNYATÜR VE ÇIPLAKLIK

 

Minyatür ve çıplaklık meselesi de kafamı kurcalıyor. Seks pozisyonları bile rahatlıkla yer alabilmiş bildiğim kadarıyla minyatürlerde. Sizce minyatürün bu anlamda tavrı nedir? Osmanlı ve İslam sanatı kelimeleriyle yan yana gelince haliyle kafada kalıplar oluşuyor çünkü. Ne dersiniz?

 

Minyatür, Türkler’in İslamiyeti kabul edişinin yüzyıllar öncesine konumlanan bir kronolojide yer alması itibariyle İslam öncesi bir süreçten günümüze geliyor. 

 

İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’nde bulunan Enderunlu Fazıl’ın minyatürlü “Hubanname” (erkek güzelliğiyle ilgili) ve “Zenanname” (kadın güzelliğiyle ilgili) yazmalarındaki kimi kadınların göğüsleri tam açıktır. Bunlarla beraber hamamda yıkanan çıplaklar, üryan ya da uçkuru çözülmüş uzanan oğlanlar, göğüs dekolteli kadınlar, hatta seks sahnelerinin olduğu minyatürler de gösterilmiştir. Bunun gibi çıplak kadınlarla ya da oğlanlarla ilgili daha pek çok örnek vardır. Dolayısıyla günlük yaşamın doğal bir parçası olan cinselliğin Osmanlı nakkaşları tarafından da en naif şekillerde resmedildiği görülmektedir.